Melatonina është një hormon natyral i prodhuar nga gjëndra pineale në tru, i njohur për rolin e tij në rregullimin e ciklit të gjumit dhe zgjimit. Ky hormon prodhohet në përgjigje të errësirës dhe ndihmon trupin të ndiejë se është koha për gjumë. Në fakt, melatonina ndonjëherë quhet “hormoni i gjumit” për shkak të ndikimit të saj në cilësinë e gjumit dhe ritmet cirkadiane.
Si funksionon melatonina në trup?
Prodhimi i melatoninës rregullohet nga cikli ditor i dritës dhe errësirës. Kur bie errësira, gjëndra pineale fillon të prodhojë melatoninë, duke ndihmuar trupin të përgatitet për gjumë. Nivelet e melatoninës arrijnë kulmin gjatë natës dhe pastaj fillojnë të bien gradualisht gjatë mëngjesit, duke sinjalizuar trupin se është koha për të zgjuar.
Melatonina ndikon edhe në shumë funksione të tjera të trupit. Ajo luan një rol në rregullimin e temperaturës së trupit, presionit të gjakut, dhe disa aspekteve të sistemit imunitar. Ky hormon gjithashtu ka veti antioksiduese, që do të thotë se mund të ndihmojë në mbrojtjen e qelizave nga dëmtimet e shkaktuara nga radikalët e lirë.
Melatonin : Efektet anësore
Edhe pse melatonina konsiderohet një suplement i sigurt për përdorim afatshkurtër, ajo mund të ketë disa efekte anësore, veçanërisht nëse përdoret në doza të mëdha ose për një periudhë të gjatë kohe. Disa nga efektet anësore më të zakonshme përfshijnë:
- Lodhje e tepërt gjatë ditës: Marrja e një doze të lartë të melatoninës mund të shkaktojë lodhje dhe përgjumësi gjatë ditës.
- Dhimbje koke: Disa njerëz mund të përjetojnë dhimbje koke pasi marrin melatoninë.
- Ndryshime të humorit: Melatonina mund të ndikojë në humor, duke shkaktuar ndjenja të trishtimit ose shqetësim të papritur.
- Probleme me stomakun: Disa njerëz mund të ndiejnë përzierje ose dhimbje të stomakut si efekt anësor.
- Tension i ulët i gjakut: Për shkak të ndikimit të saj në qarkullimin e gjakut, melatonina mund të ulë tensionin e gjakut, veçanërisht kur merret në kombinim me ilaçe të tjera që kanë efekt të ngjashëm.
Megjithatë, për shumicën e njerëzve, këto efekte anësore janë të lehta dhe kalimtare. Nëse ju përjetoni ndonjë nga këto simptoma në një mënyrë të zgjatur ose të rëndë, është e këshillueshme të konsultoheni me një mjek.
A duhet të përdoret melatonina nga të gjithë?
Melatonina nuk është e përshtatshme për të gjithë. Fëmijët, gratë shtatzëna ose në periudhën e gjidhënies, dhe njerëzit me probleme shëndetësore specifike duhet të konsultohen me mjekun përpara se të marrin melatoninë. Për më tepër, njerëzit që përdorin ilaçe për probleme me zemrën, tensionin e lartë ose depresionin, duhet të jenë të kujdesshëm, pasi melatonina mund të ndërveprojë me disa medikamente dhe të shkaktojë probleme të tjera shëndetësore.
Ku gjendet melatonina në natyrë?
Melatonina gjendet natyrshëm në disa ushqime. Për shembull, disa nga burimet natyrale më të pasura me melatoninë janë:
- Qershitë: Veçanërisht lloji i qershive të njohura si “Montmorency”, të cilat përmbajnë sasi të larta të melatoninës.
- Domatet: Këto perime të zakonshme përmbajnë gjithashtu nivele të vogla të melatoninës.
- Frutat e pyllit: Luleshtrydhet, boronicat dhe manaferrat kanë sasi të konsiderueshme të melatoninës.
- Arrat: Ato përmbajnë sasi të vogla të melatoninës, por për shkak se konsumohen rregullisht në dietë, ato mund të ndihmojnë në rritjen e niveleve të këtij hormoni në trup.
- Farat e susamit dhe lulediellit: Këto fara janë gjithashtu burime të mira të melatoninës.
Nëse dëshironi të rrisni nivelet e melatoninës në trup përmes dietës, përfshini më shumë nga këto ushqime në rutinën tuaj të përditshme.
A ndikon përdorimi i suplementit të melatoninës në mënyrë të dëmshme?
Suplementet e melatoninës janë të disponueshme në shumë forma, si pilula, lëngje ose kapsula xhel, dhe zakonisht janë të përshkruara për të ndihmuar në trajtimin e pagjumësisë, çrregullimeve të orës biologjike dhe problemeve të tjera të lidhura me ritmin e gjumit. Megjithatë, përdorimi afatgjatë ose i tepruar i këtyre suplementeve mund të shkaktojë disa probleme.
Melatonina në doza të larta mund të shkaktojë përgjumësi gjatë ditës dhe të prishë ciklin natyral të gjumit. Përdorimi i rregullt i suplementit mund të ndikojë në prodhimin natyral të melatoninës nga trupi, duke bërë që gjëndra pineale të prodhojë më pak hormon me kalimin e kohës. Për këtë arsye, është e rëndësishme që të përdoret melatonina me kujdes dhe në konsultim me një profesionist mjekësor.
Përdorimi i melatoninës për fëmijët dhe të rriturit e moshuar
Fëmijët dhe të moshuarit janë dy grupe që mund të kenë nevojë për udhëzime të veçanta për përdorimin e melatoninës. Fëmijët, veçanërisht ata që vuajnë nga çrregullime të spektrit të autizmit ose çrregullime të tjera zhvillimore, mund të përfitojnë nga përdorimi i melatoninës për të përmirësuar gjumin. Megjithatë, është thelbësore që përdorimi të jetë i kontrolluar dhe nën mbikëqyrjen e mjekut.
Nga ana tjetër, njerëzit e moshuar shpesh kanë nivele më të ulëta të melatoninës natyrale, dhe për këtë arsye, mund të kenë vështirësi të bien në gjumë. Në këto raste, suplementet e melatoninës mund të ndihmojnë në rregullimin e ciklit të gjumit. Për shkak se metabolizmi i melatoninës ngadalësohet me moshën, doza më të vogla janë zakonisht të mjaftueshme për të ndihmuar në përmirësimin e gjumit te të moshuarit.
Përfundim
Melatonina është një hormon i rëndësishëm për rregullimin e gjumit dhe shëndetin e përgjithshëm. Ajo mund të përdoret si suplement për të trajtuar pagjumësinë, çrregullimet e orës biologjike dhe probleme të tjera të lidhura me gjumin. Megjithatë, është e rëndësishme të kuptoni efektet anësore të mundshme dhe të përdorni melatoninën me kujdes, sidomos nëse vuani nga ndonjë gjendje shëndetësore ose merrni medikamente të tjera.
